Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Sandomierz 2017 r.

Już dziś ruszają obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Sandomierzu.

Program trzydniowych uroczystości (Żołnierze Wyklęciu Sandomierz 2017 r.)  Zachęcam wszystkich zainteresowanych historią najnowszą do udziału, każdy powinien znaleźć dla siebie coś ciekawego.
  

Bitwa pod Pielaszowem

Powoli kończy się zima Upłynie jeszcze trochę czasu i znów będziemy obchodzić rocznicę akcji "Burza". W regionie sandomierskim łączy się ona ze wspomnieniem o poległych i zamordowanych żołnierzach I batalionu 2 pułku piechoty Legionów AK, którzy wzięli udział w walkach w okolicach Wesołówki i Pielaszowa.

Warto już dziś rozpocząć przygotowania do obchodów. Od czego? Na początek od lektury książek, np. Piotra Sieranta "2 pułk..." czy Piotra Matusaka "Wesołówki" (dokładne opisy w bibliografii).

Jednocześnie uprzejmie proszę o kontakt wszystkich Czytelników, którzy posiadają jakiekolwiek informacje o poległych i zamordowanych pod Pielaszowem i Wesołówką. Być może wspólnie uda się uzupełnić dzieło zapoczątkowane jeszcze w latach osiemdziesiątych XX w. przez Panią Wandę Pawlak. Mam oczywiście na myśli pracę zatytułowaną Martyrologia Sandomierzan 1939-1945.
Znajdziemy w niej, obecnie już bezcenne wspomnienia o sanitariuszkach i żołnierzach I batalionu (m.in. o Tadeuszu Kolasińskim, Tadeuszu Wierusz-Kowalskim, Jerzym Tadeuszu Kucharskim, Marianie Kwiatkowskim, Antonim Lewandowskim, Jadwidze Łochowskiej, Januszu Nagay, Marii Śpiewak, Kazimierzu Tyczyńskim, Grażynie Worobiec i Danucie Woźnickiej).

Maszynopis pracy dostępny m.in. w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Jan Długosza w Sandomierzu:)

Stanisław Głowiński - komendant Obwodu AK Sandomierz

Kolejny zapowiadany dział będzie zawierać dane biograficzne żołnierzy obwodu lub informacje gdzie tego rodzaju dane można znaleźć. Postaram się co najmniej kilka biogramów uzupełnić. Część funkcjonujących ustaleń wymaga bowiem korekty, inne aktualizacji a jeszcze inne po prostu rozpoczęcia gruntownych studiów.

Na początek zaczniemy od małego sprostowania dotyczącego sylwetki osoby najdłużej piastującej funkcję komendanta Obwodu ZWZ-AK Sandomierz. Chodzi o mjr. Stanisława Głowińskiego "Czarnego", "Grudnia", "Mirskiego". Właśnie majora, na ten stopień został awansowany przez Komendę Główną AK w 1943 r. (ze starszeństwem od 1 maja 1943 r.).

Biogram majora "Czarnego" w trakcie opracowywania. Mogę zapewnić, że to kolejna bardzo interesująca postać związana z Sandomierzem.

Poszukiwania nieznanych miejsc pochówków

Poszukiwania miejsc spoczynku oraz identyfikacja żołnierzy zamordowanych przez przedstawicieli władz komunistycznych to jedno z najważniejszych zadań realizowanych przez Instytut Pamięci Narodowej. Zajmują się tym pracownicy Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN, którym kieruje dr hab. Krzysztof Szwagrzyk. Na terenie poszczególnych oddziałów IPN działają oddziałowe biura  poszukiwań i identyfikacji.

Ostatnimi czasy szczególnie bacznie powinniśmy obserwować prace Oddziałowego Wydziału Poszukiwań i Identyfikacji Oddziału IPN w Lublinie, prowadzone na Cmentarzu Rzymskokatolickim przy ul. Unickiej w Lublinie. To właśnie na tej nekropolii, spoczywają prawdopodobnie szczątki żołnierzy Obwodu AK Sandomierz zamordowanych w marcu 1945 r. Symboliczna mogiła części z nich znajduje się na Cmentarzu Katedralnym w Sandomierzu (foto poniżej):

O kontynuowaniu prac w Lublinie informowały tamtejsze media (poszukiwania).
Wszystkim zaangażowanym w prace życzmy powodzenia.

Bibliografia

Literatura

1. Opracowania:

Adamczyk M., Prasa konspiracyjna na Kielecczyźnie w latach 1939-1945, Kraków 1982

Bartoszewski P.M., Zaginiony pułk. Zarys wrześniowej historii 7 pułku piechoty Legionów, Lublin 2013

Borzobohaty W., "Jodła". Okręg radomsko-kielecki ZWZ-AK 1939-1945, Warszawa 1984

Grabowski W., Polska tajna administracja cywilna 1940-1945, Warszawa 2003

Gruszczyński W., Lotna sandomierska. Dzieje oddziału partyzanckiego, Warszawa 2001

Inwentarz zespołu archiwalnego Wojskowego Sądu Rejonowego w Kielcach [1918] 1946-1954 [2013], wstęp M. Jedynak, R. Piwko, inwentarz opracował zespół: I. Czyżyk, M. Jedynak, R. Piwko, Ł. Kasza, K. Polit, M. Zawisza, Kielce-Kraków 2014 

Kozłowski W.A., Chełmskie Towarzystwo Cyklistów 1922–1939, Chełm 2013

Kozłowski W.A, Sport w organizacjach paramilitarnych na ziemi chełmskiej w latach 1918-1939, Chełm 2008

Pietrzak J., Szubzda J., Sieradzcy zakładnicy, Sieradz 2013

Piwko R., Obozowe Drużyny Bojowe w Sandomierzu (1944-1946). Działalność organizacji Bronisława Sokołowskiego "Franta" oraz represje komunistyczne wobec jej członków, Kielce-Kraków 2016

Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939-1945. Województwo tarnobrzeskie, Warszawa 1984

Ropelewski A., W jędrzejowskim obwodzie AK, Warszawa 1986

Sierant P., 2 pułk piechoty Legionów Armii Krajowej, Warszawa 1996

Socha S., Czerwona śmierć czyli narodziny PRL, Wyd. II, Stalowa Wola 2000

Supa J., Więckowski J., "Modrzew". Zarys dziejów Podobwodu ZWZ-AK Staszów, Staszów 1999

Szwedo B., Kawalerowie Virtuti Militari Ziemi Sandomierskiej, t. 1,  Sandomierz 2001

Matusak P., Wesołówka 1944, Warszawa 1993

Matusak P., Wojna i okupacja [w:] Dzieje Sandomierza 1918-1980 t. 4, red. Wojciech Czajka, Warszawa 1994

Więckowski J., Podobwód Armii Krajowej Klimontów "Czeremcha". (Zarys dziejów), Kraków 2009

2. Artykuły:

Chrzanowski B., Eksterminacja ludności polskiej w dystrykcie radomskim (1939-1945) w świetle wydawnictw podziemnych, "Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego" 1999, t. 34, z. 3-4

Kucharski S., Piwko R., Kucharski Tadeusz, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2016, nr 44


Piwko R., Krystyna Prochowska „Katarzyna”, „Pola” (1921–1996), „Glaukopis” 2014, nr 31

Piwko R., Kuśnierz Jan, "Zeszyty Historyczne WiN-u" 2015, nr 42

Stańczyk H., Walka o przyczółek sandomierski latem 1944 r., "Piotrkowskie Zeszyty Historyczne" 2001

3. Prasa:

[b.a.], Mistrzostwa Armii Polskiej, "Warszawski Dziennik Narodowy", 29 VII 1935 r., s. 5

Kapka M.,  Ostatni egzamin  z życia. Kpr. pchor. AK Jerzy Tadeusz Kucharski ps. Lis, "Sandomierzanin. Pismo społeczno-kulturalne" 2017, nr 6, s. 5-6.
 

Piwko R., Uroczystość przekazania do Archiwum Delegatury IPN w Kielcach kolekcji rodzinnych poświęconych oficerom Obwodu AK Sandomierz, „Sandomierzanin. Pismo społeczno-kulturalne” 2018, nr 3, s. 9-11.

 

Piwko R., III Sandomierska Sesja Popularnonaukowa, „Sandomierzanin. Pismo społeczno-kulturalne” 2018, nr 3, s. 8-9.


4. Materiały zaczerpnięte z Internetu:

Klimala P., Płk. Zygmunt Bolesław Żywocki - żołnierz WP, AK i WiN [w:] Strona internetowa Przemysława Klimali "Modelarstwo, Pasja, Historia, Hobby, źródło: http://www.przemkko.strefa.pl/n_miasto/zygmunt_zywocki.html (dostęp on-line 12 III 2017 r.)

Kurus A., Zapomniani Żołnierze Wyklęci 7 Dywizji Piechoty [w:] Strona internetowa Stowarzyszenia Historycznego Reduta Częstochowa im. por. Arkadiusza Ordyńskiego, źródło: http://www.redutaczestochowa.pl/aktualnosci-10/Pl/01-03-2016-zapomniani-zolnierze-wykleci-7-dywizji-piechoty-356.html (dostęp on-line 12 III 2017 r.)

Majewski A., Żołnierz Wolności. Historia mjr Józefa Wysockiego [w:] Strona internetowa Fronda.pl, źródło: http://www.fronda.pl/a/zolnierz-wolnosci-historia-mjr-jozefa-wysockiego,15173.html (dostęp on-line 22 III 2017 r.)

Notka dot. Klemensa Jerki [w:] Strona internetowa byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau, źródło: http://auschwitz.org/muzeum/informacja-o-wiezniach/ (dostęp on-line 11 III 2017 r.)

Notka dot. Klemensa Jerki [w:] Strona internetowa Miejsca Pamięci KZ Neuengamme, źródło: http://www.kz-gedenkstaette-neuengamme.de/geschichte/totenbuch/die-toten-1940-1945/jerka/ (dostęp on-line 11 III 2017 r.)

Powitanie

Szanowni Czytelnicy 

Serdecznie zapraszam do współpracy nad tworzeniem bloga Od "Ziarna" do "Henryka". Losy żołnierzy Obwodu ZWZ-AK Sandomierz. 

Po pierwsze, wyjaśniam dlaczego taki nieco abstrakcyjny tytuł.

Dla większości z Państwa, wyjaśnienie znaczenia tytułowych słów zapewne nie stanowi problemu. Tak, macie całkowitą rację, w czasie okupacji niemieckiej pod m.in. takimi kryptonimami funkcjonował Obwód ZWZ-AK Sandomierz. W tytule wykorzystano chronologicznie pierwszy i ostatni używany kryptonim. Dwa "środkowe" to dla porządku: "Wyżyny" i "Eukaliptus".

Przy okazji pierwsze pytanie dla ewentualnych Czytelników, czy zna ktoś przedziały czasowe w których posługiwano się poszczególnymi kryptonimami?

Taka niezbyt łatwa zagadka na początek. Od razu wyjaśniam, że odpowiedzi na to pytanie nie znajdziecie Państwo w pomnikowej "Jodle" (W. Borzobohaty, "Jodła". Okręg radomsko-kielecki ZWZ-AK 1939-1945, Warszawa 1988).

W ten sposób przeszliśmy do tematu książek. Jednym z celów istnienia tego bloga jest stworzenie bibliografii (wykazu) książek, artykułów, wspomnień, reportaży, filmów itp. związanych z losami żołnierzy tytułowego obwodu. Jako pierwsza do bazy wpisana zostanie wspomniana już Jodła, jako ukłon autora bloga dla Autora tej bardzo ważnej publikacji. Do podsyłania swoich propozycji oczywiście gorąco zachęcam.

Z bibliografią wiąże się kolejny cel tego bloga, tzn. baza biogramów. Z lektury blogów historycznych wiem, że studia biograficzne cieszą się zarówno zainteresowaniem autorów jak i Czytelników. Warto podkreślić, że nierzadko Czytelnicy z czasem zostają współtwórcami takich działów. Chciałbym, aby było tak również w przypadku Od "Ziarna" do "Henryka".

To tyle na początek, pierwszy post "na temat" już wkrótce.

Licząc na Państwa zainteresowanie i przychylne przyjęcie,

życzę przyjemnej lektury
i pozdrawiam.
Robert